Złotoryja

Leżąca na Dolnym Śląsku Złotoryja jest jednym z najstarszych polskich miast i – dzięki niemal 800-letniej tradycji górnictwa złota – również jednym z najbardziej niezwykłych. W okolicznych rzekach wciąż jeszcze można znaleźć złoto, m.in. w formie samorodków. Gorączka złota powraca co rok podczas zawodów w płukaniu kruszcu. Historię wydobycia złota w mieście prezentuje miejscowe muzeum.

o Złotoryi

Niewiele miast na Dolnym Śląsku może się równać ze Złotoryją pod względem walorów turystycznych. Wśród bogactwa atrakcji, które oferuje miasto, znajduje się aż 300 zabytków. Obowiązkowo należy zobaczyć: Wieżę Kowalską, kościół św. Jadwigi, Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, kościół św. Krzyża, dawny klasztor franciszkanów, XIV-wieczne mury obronne, zespół historycznych domów na Starym Mieście, Ratusz oraz Fontannę Delfinów z XVII w.

W Muzeum Złota zwiedzający mogą obejrzeć stare narzędzia górnicze i ekwipunek do płukania złota, a także wyjątkową kolekcję minerałów z regionu Dolnego Śląska. O czasach, kiedy w Złotoryi kwitło górnictwo złota przypomina kopalnia „Aurelia”, a dawne tradycje ożywają na nowo podczas zawodów w płukaniu złota.

Osobna wzmianka należy się Wilczej Górze. Kiedyś był to czynny wulkan górujący nad miastem, a obecnie istnieje tu rezerwat geologiczny – można wejść do wnętrza wulkanu i obejrzeć zastygłe kolumny lawy bazaltowej oraz formy powstałe ze skamieniałych popiołów wulkanicznych.

GEOGRAFIA

Złotoryja, 17-tysięczne miasto o powierzchni 11,5 km², leży w województwie dolnośląskim i jest stolicą powiatu. Ma dogodne położenie w pobliżu autostrady A4 i drogi krajowej nr 3. Międzynarodowy port lotniczy we Wrocławiu jest oddalony o 85 km od Złotoryi.

Miasto znajduje się na południowym brzegu Kaczawy (dopływ Odry). O czystości wód tej rzeki świadczy obecność łososi. Złotoryja jest położona na styku dwóch regionów geograficznych – Niziny Śląskiej i Sudetów. Malowniczy teren Pogórza Kaczawskiego, wysuniętego najdalej na północ fragmentu Sudetów, rozciąga się na południe od miasta.

HISTORIA

Złotoryję założyli na przełomie XII i XIII w. pierwsi kopacze złota w okolicy. Niewielka wioska szybko się rozrastala i już w 1211 r. otrzymała nazwę „Aurum” („złoto” po łacinie) oraz magdeburskie prawa miejskie z rąk Henryka I Brodatego. Wchodziła wówczas w skład Księstwa Legnickiego.

Do miasta ściągali górnicy i poszukiwacze złota z bliższych i dalszych okolic, skuszeni występującymi tu bogatymi złożami złota. Dzięki założonym w XII wieku klasztorom joannitów i franciszkanów, miasto zyskało znaczenie jako ośrodek religii oraz kultury. W 1290 r. Złotoryja uzyskała prawo handlu solą, która w owym czasie była bardzo drogim i cenionym minerałem.

W 1328 r. Księstwo Legnickie stało się lennem Czech, jednak zachowało swój własny samorząd. W czasie wojen husyckich siły wroga kilkakrotnie zajmowały Złotoryję (w 1427, 1428 i 1431 r.), łupiąc i grabiąc miasto. Chociaż nadzwyczaj szybko podźwignęło się ono po tych przejściach, rada miejska podjęła decyzję o budowie murów obronnych, które miały w przyszłości chronić przed najazdami.

Na początku XV w., gdy większość złóż złota wyczerpała się, znaczny zysk zaczęła przynosić miastu pobliska droga łącząca Wrocław z Lipskiem.

W 1526 r. cały Śląsk opanowali Habsburgowie. Złotoryja prosperowała dobrze aż do 1608 r., kiedy potężna powódź niemal całkowicie zniszczyła miasto. Pięć lat później, w 1613 r., w mieście wybuchł wielki pożar.

Podczas wojny trzydziestoletniej Złotoryja kilkakrotnie przechodziła z rąk do rąk, nigdy potem nie zdołała już odzyskać dawnego prestiżu. Została przyłączona do Prus w 1742 r., zaś w 1871 r. stała się częścią zjednoczonych Niemiec. W czasie wojen napoleońskich, 26 sierpnia 1813 r., armia Prus pokonała siły francuskie w bitwie stoczonej w pobliży Złotoryi.

Pod koniec XIX w. Złotoryja zaczęła nareszcie podnosić się z trwającego niemal dwa stulecia upadku. W 1862 r. uzyskała połączenie telegraficzne z Berlinem. W 1884 r. została ukończona linia kolejowa do Legnicy. Pierwszy telefon podłączono w 1900 r.

Podczas drugiej wojny światowej miasto szczęśliwie uniknęło zniszczeń. Po 1945 roku znalazło się w granicach Polski i odtąd nosi nazwę Złotoryja.